Η πρόσφατη αποκάλυψη της πρωτοφανούς υπόθεσης των κινητήρων ντίζελ (diesel) της Volkswagen (VW) από τις Αμερικανικές Περιβαλλοντικές Αρχές έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας και έχει ανησυχήσει και εξοργίσει εκατομμύρια ιδιοκτήτες ντιζελοκίνητων αυτοκινήτων στην Αμερική, την Ευρώπη, και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Στις 18 Σεπτεμβρίου 2015 η Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας (Environmental Protection Agency – EPA) των ΗΠΑ, ανακοίνωσε ότι κινητήρες πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων (ΤDI) μάρκας Volkswagen και Audi, μοντέλα ετών 2009-2015, έχουν εξοπλιστεί με λογισμικό το οποίο παραποιεί τα στοιχεία εκπομπών ρύπων κατά την διάρκεια ελέγχων, ούτως ώστε οι μετρήσεις να συμμορφώνονται με το όρια εκπομπών ρύπων της EPA, ενώ στην πραγματικότητα οι εκπομπές ρύπων των κινητήρων αυτών ξεπερνά, ιδίως όσον αφορά τα οξείδια του αζώτου (NOx) κατά 10 έως 40 φορές τα ανώτατα επιτρεπτά από τη νομοθεσία των ΗΠΑ όρια.

Το λογισμικό το οποίο έχει εγκατασταθεί από την Volkswagen (VW) ονομάζεται «σύστημα αναστολής» (defeat device), ως ορίζεται στη Νομοθεσία περί Καθαρού Αέρα των ΗΠΑ και στην αντίστοιχη Ευρωπαϊκή νομοθεσία, που ισχύει και στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την αρχική ανακοίνωση της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας (Environmental Protection Agency) των ΗΠΑ, το συγκεκριμένο λογισμικό έχει τοποθετηθεί σε πετρελαιοκινητήρες 500.000 περίπου επιβατικών αυτοκίνητων της Volkswagen Group που έχουν τεθεί σε κυκλοφορία στην Αμερική.

Σε μια δραματική τροπή της υπόθεσης, στις 22 Σεπτεμβρίου 2015 η Volkswagen Group ανακοίνωσε ότι το συγκεκριμένο λογισμικό επηρεάζει όλα τα οχήματα με κινητήρες πετρελαίου τύπου ΕΑ 189 (Type EA 189 Engine) τα οποία υπολογίζονται σε 11.000.000, που έχουν διατεθεί και στην Ευρώπη.

Τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν ότι η διαπιστωθείσα στους ελέγχους της Περιβαλλοντικής Αρχής των ΗΠΑ πολύ υψηλή περιεκτικότητα των εκπεμπόμενων από τους εν λόγω κινητήρες αερίων σε απαγορευμένα οξείδια του αζώτου, ξεπερνά και τα – πιο ελαστικά – όρια που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Με ανακοινώσεις στα μέσα επικοινωνίας, ανώτατοι αξιωματούχοι της αυτοκινητοβιομηχανίας παραδέχθηκαν ότι το επίμαχο λογισμικό τοποθετήθηκε με γνώση ότι σκοπός του ήταν να «ξεγελάσει» τις μετρήσεις εκπομπών βλαβερών αερίων! O Γενικός Διευθυντής της Volkswagen παραιτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου ομολογώντας το σκάνδαλο.

Σύμφωνα με ανακοινώσεις των Αρχών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, το συγκεκριμένο λογισμικό έχει τοποθετηθεί σε κινητήρες των κάτωθι μοντέλων πετρελαιοκίνητων οχημάτων:

• Jetta (μοντέλα ετών 2009 – 2015)
• Jetta Sportwagen (μοντέλα ετών 2009-2014)
• Beetle (μοντέλα ετών 2012 – 2015)
• Beetle Convertible (μοντέλα ετών 2012-2015)
• Audi A3 (μοντέλα ετών 2010 – 2015)
• Golf (μοντέλα ετών 2010 – 2015)
• Golf Sportwagen (μοντέλα ετών 2015)
• Passat (μοντέλα ετών 2012-2015)

Εν τούτοις, καθώς περνούν οι μέρες οι ανακοινώσεις πυκνώνουν, τόσο στα μέσα ενημέρωσης όσο και από επίσημες κρατικές αρχές ευρωπαϊκών χωρών, ότι εμπλέκονται πλέον και τα οχήματα της Volkswagen1.2, 1.6, πέραν των 2.2  λίτρων, καθώς επίσης αυτοκίνητα diesel (TDI) Skoda και Seat που έχουν κινητήρες της Volkswagen.

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι είναι σε επαφή με την Volkswagen και τις αρμόδιες εποπτικές αρχές των ΗΠΑ για να διακριβωθεί η έκταση του προβλήματος και η ακριβής φύση του. Παράλληλα εκπρόσωποι των Ευρωπαϊκών κρατών ασκούν πιέσεις για την άμεση έναρξη διαδικασιών επίσημης διερεύνησης του σκανδάλου από τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επί του παρόντος έχει προβεί σε συστάσεις στα κράτη-μέλη να ξεκινήσουν ελέγχους σε οχήματα των ανωτέρω τύπων σε εθνικό επίπεδο.

Σε περίπτωση που επιβεβαιωθεί ότι κάποια από τα 11.000.000 οχήματα που υπολογίζεται ότι έχουν εξοπλιστεί με τον συγκεκριμένο κινητήρα έχουν πουληθεί στην Ελλάδα ή στην Ευρώπη, γεννώνται αναμφίβολα αξιώσεις των ιδιοκτητών των οχημάτων αυτών βάσει του δικαίου περί προστασίας καταναλωτή, των ευθυνών και δικαιωμάτων από την σύμβαση πώλησης λόγω ελαττωματικότητας και έλλειψης συμφωνημένων ιδιοτήτων, και ενδεχομένως αδικοπρακτικής ευθύνης της κατασκευάστριας εταιρείας, για την αποκατάσταση κάθε οικονομικής ζημίας των ιδιοκτητών των οχημάτων αυτών από την μείωση της αξίας του οχήματός τους και από άλλες αιτίες, όπως ενδεικτικά λόγω επιβολής ή επιβολής υψηλότερων τελών κυκλοφορίας με βάση τις πραγματικές εκπομπές καυσαερίων κ.λπ., χωρίς να αποκλείεται και η αξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης από την εξαπάτηση την οποία υπέστησαν οι καταναλωτές κατά την αγορά του οχήματός τους.

Όπως ήταν αναμενόμενο, μεγάλη είναι η κινητοποίηση σε διεθνές επίπεδο για την διασφάλιση και επιδίωξη των δικαιωμάτων των ζημιωθέντων από την πρωτοφανή αυτή ιστορία. Συλλογικές αγωγές (class actions) έχουν ασκηθεί στις ΗΠΑ. Αντίστοιχη προετοιμασία και κινητοποίηση για διεκδίκηση και διαφύλαξη των δικαιωμάτων των θυμάτων, με αγωγές – ατομικές, συλλογικές ή ομαδικές –  ή και εξώδικες διαδικασίες, γίνεται σε όλες σχεδόν τις Ευρωπαϊκές χώρες.

Το δικηγορικό γραφείο Παυλάκη – Μόσχου & Συνεργατών, μέλος του διεθνούς δικτύου δικηγόρων Global Justice Network, κινητοποιείται ήδη στην διερεύνηση και προετοιμασία της διασφάλισης και επιδίωξης των δικαιωμάτων των  ζημιωθέντων, στην Ελλάδα και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Μέλη του Global Justice Network έχουν ασκήσει συλλογικές αγωγές (class action suits) στις ΗΠΑ εκπροσωπώντας ενάγοντες κατά της Volkswagen Group of Americas, Inc..

Οι ιδιοκτήτες πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων που θεωρούν ότι ίσως έχουν όχημα που εμπίπτει στην παραπάνω λίστα, συνίσταται να ελέγξουν τα συνοδευτικά έγγραφα και την άδεια κυκλοφορίας του οχήματός τους για την ταυτοποίηση του μοντέλου κινητήρα που φέρει το όχημά τους και σε περίπτωση αμφιβολίας ή αδυναμίας εντοπισμού του μοντέλου κινητήρα να λάβουν έγγραφη βεβαίωση εξειδικευμένου τεχνικού περί αυτού, που πιθανότατα θα απαιτηθεί αργότερα.

Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν καταιγιστικές εξελίξεις και νέα σε σχέση με τις έρευνες που διεξάγονται παγκοσμίως, τόσο σε τεχνικό όσο και σε νομικό επίπεδο. Η Volkswagen θα κληθεί να αποκαταστήσει με διαφόρους τρόπους την οικονομική ζημία που έχει προκαλέσει – με πρόθεση – σε εκατομμύρια καταναλωτές -αγοραστές και χρήστες των αυτοκινήτων της.

Πέραν όμως των οικονομικών ζημιών, συγκλονιστικό αναμφίβολα είναι το γεγονός ότι εκατομμύρια ανύποπτοι καταναλωτές, απλοί άνθρωποι όπως όλοι εμείς, έγιναν ακούσια συνεργοί της Volkswagen σε μια τεράστια οικολογική επιβάρυνση του πλανήτη μας.