Το Κράτος ευθύνεται σε αποζημίωση λόγω θανάτου μεταναστών στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) της Μόριας Λέσβου, εξαιτίας δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα, λόγω παραβίασης και μη σεβασμού των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Αυτό απεφάνθη το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών, το οποίο εξέδωσε τις αποφάσεις  υπ’ αριθμ. 842/2023 και 998/2023, με τις οποίες επικύρωσε την κρίση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών και αναγνώρισε ότι το Ελληνικό Δημόσιο οφείλει να καταβάλει αποζημίωση λόγω ψυχικής οδύνης στις οικογένειες δύο άτυχων μεταναστών, ενός Σύρου και ενός Αιγυπτίου, που απεβίωσαν τον Ιανουάριο του 2017 στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) της Μόριας Λέσβου, μέσα στη σκηνή τους. Αιτία του θανάτου τους ήταν η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα, που δημιουργήθηκε από πυρά που χρησιμοποιούσαν για να επιβιώσουν εν μέσω χιονιά.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ελλάδα δεν ανταποκρίθηκε στην επιβαλλόμενη στα κράτη από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και εν γένει το εσωτερικό και διεθνές δίκαιο, υποχρέωση των κρατών να εξασφαλίζουν και να προστατεύουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο προσφύγων και μεταναστών, μεταξύ των οποίων και το δικαίωμα αξιοπρεπούς διαβίωσης, στέγασης και θέρμανσης το χειμώνα, και, παραλείποντας να τους παράσχει επαρκή μέσα θέρμανσης, καθώς και να λάβει αποτελεσματικά μέσα για να παρεμποδίσει την επικίνδυνη πρακτική του ανάμματος αυτοσχέδιων πυρών στους καταυλισμούς, προκάλεσε/συνέβαλε αιτιωδώς στην πρόκληση του θανάτου των αιτούντων άσυλο στη Μόρια.

Με τις παραπάνω τελεσίδικες αποφάσεις του το Διοικητικού Εφετείου Αθηνών έκρινε ότι

• Κατ’ εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) που έχει κυρωθεί με το ν.δ.53/1974, και ιδίως τα άρθρα 2 για το δικαίωμα στη ζωή και 3 που απαγορεύει με απόλυτους όρους τα βασανιστήρια και την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, και κατά τη σχετική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) <<η υποχρέωση παροχής στέγασης ή αξιοπρεπών υλικών συνθηκών στους στερούμενους των αναγκαίων πόρων αιτούντες άσυλο αποτελεί πλέον μέρος του ισχύοντος θετικού δικαίου και βαρύνει το οικείο Κράτος, βάσεις της ίδιας της εθνικής νομοθεσίας που μεταφέρει το ενωσιακό δίκαιο, και συγκεκριμένα την «Οδηγία Υποδοχής» >>.
• Κατ’ εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι νομικά δεσμευτικός σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 1 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (Συνθήκη της Λισαβώνας), «η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη, πρέπει να είναι σεβαστή και να προστατεύεται» και «κανείς δεν μπορεί να υποβληθεί σε βασανιστήρια ούτε απάνθρωπες ή εξευτελιστικές ποινές ή μεταχείριση». Επίσης, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) <<ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (…) απαιτεί να μην περιέρχεται ένα πρόσωπο, το οποίο είναι απολύτως εξαρτημένο από την κρατική αρωγή, ανεξαρτήτως της θελήσεώς του και των προσωπικών του επιλογών, σε κατάσταση έσχατης υλικής στέρησης η οποία θα τον εμπόδιζε  να αντιμετωπίσει τις πλέον στοιχειώδεις ανάγκες του, όπως είναι η στέγαση, η τροφή, η ένδυση και η προσωπική καθαριότητα, και η οποία θα έβλαπτε ενδεχομένως τη σωματική ή ψυχική υγεία του ή θα τον περιήγαγε σε κατάσταση εξευτελισμού ασυμβίβαστη με την εν λόγω αξιοπρέπειά του>>.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι <<δεν καταλείπεται καμμιά αμφιβολία τόσο ως προς την αιτία θανάτου, όσο και υπό τις συνθήκες υπό τις οποίες επισυνέβη αυτός (λόγω εισπνοής μονοξειδίου του άνθρακα που εκλυόταν από αυτοσχέδια πυρά, πρακτική την οποία υποχρεώθηκε να ακολουθήσει, και την οποία δεν αρνείται το Ελληνικό Δημόσιο ότι αποτελούσε γι’ αυτόν την μοναδική πηγή θέρμανσης). Και ναι μεν από τα στοιχεία της δικογραφίας προκύπτει ότι ο θανών συνετέλεσε στον θάνατό του, συμμετέχοντας στην πρακτική του ανάμματος αυτοσχέδιων πυρών, χωρίς μάλιστα την προσήκουσα προσοχή στους κινδύνους που εγκυμονούσε η συμπεριφορά του, όμως, αυτή, στην οποία κατ’ ανάγκη προσέφυγε προς αντιμετώπιση των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών, δεν διέκοψε τον αιτιώδη σύνδεσμο μεταξύ των ως άνω παραλείψεων του Ελληνικού Δημοσίου και του θανάτου του, διότι δεν ήταν άσχετη με τις ως άνω παραλείψεις, αλλά απολύτως σχετική προς την προαναφερόμενη υποχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου να παρέχει προς τον θανόντα, ο οποίος είχε εκδηλώσει την επιθυμία να αιτηθεί διεθνή προστασία, τις κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης και δή θέρμανσης.>>

Διαβάστε σχετικό άρθρο της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ “Μόρια: Το ψύχος, οι θάνατοι και οι ευθύνες” στο ακόλουθο link:

https://www.kathimerini.gr/society/562392475/moria-to-psychos-oi-thanatoi-kai-oi-eythynes/